Het maakt niet uit hoe ver je weggaat: het ‘Nederlandse’ gaat nooit helemaal weg uit jou, al zou je dat willen. Leren omgaan met Nederland is het devies. Dat het land waar je vandaan komt altijd in je bloed blijft weten ze als geen ander aan de overkant van de wereld. In het complex ‘Avondrust’ van de zorginstelling Dutch Care nabij Melbourne bieden ze zorg op Nederlandse leest geschoeid.

Dit artikel verscheen eerder (7 mei 2012) op de website van de Wereldomroep.

Ultieme eenzaamheid
Bittere noodzaak volgens directeur Petra Neeleman. ‘Taal is verreweg het allerbelangrijkste in je leven. Dat merken we hier dagelijks. De oudjes vallen soms tot hun eigen verbazing na jaren Engels terug op het Nederlands en kunnen dan niet meer communiceren met hun kinderen.’

‘Als ouders niet meer met je kinderen kunnen praten is natuurlijk de ultieme eenzaamheid. Dat wordt nog erger als je bedenkt dat juist ouderen steeds meer behoefte krijgen om over vroeger te vertellen. Al die verhalen over hun leven in Nederland kunnen ze niet meer kwijt.’

Wortels
En daar helpen de Nederlandstalige verzorgers van Dutch Care bij. Ze vertalen de herinneringen van bewoners voor hun kinderen. Maar bovenal brengen ze het Nederland van toen weer tot leven en daarmee de wortels van zowel de ouderen als de kinderen.

Petra Neeleman: ‘Je blijft altijd Nederlands, of je wilt of niet. Ouderen denken ook steeds meer aan vroeger omdat ze weinig hebben om naartoe te leven in de toekomst. Dan is het essentieel om goed terug te kunnen kijken op dat verleden.’

‘Ik struin als ik in Nederland ben ook altijd rommelmarkten af, op zoek naar oude spulletjes die anderen niet meer willen hebben. Babyrompertjes, oud speelgoed, gebruiksvoorwerpen als koektrommels: het maakt veel los bij mensen en het doet ze enorm goed om over hún Nederland te praten. Kunnen ze dat niet, dan worden mensen depressief en agressief.’

Zoals het klokje thuis tikt…

En dus is het Nederlands wat de klok slaat bij Dutch Care. Nederlands eten (er gaat bij het Holland Festival in februari 250 kilo boerenkool doorheen en dat bij 32 graden!), Nederlandse kleedjes op tafel en Nederlandse televisie. Alle vestigingen van Dutch Care ontvangen BVN.

Heerlijk vindt Barbara Caulfield dat. Ze is met een Australiër getrouwd en werkt als persoonlijke assistent voor Petra Neeleman bij Dutch Care. ‘Dankzij BVN houden we niet alleen de taal bij, maar ook alles wat er gebeurt in Nederland.’

Want die interesse blijft bij veel bewoners merkt Barbara en zeker bij haarzelf. ‘Ik heb een prima leven hier, een Australische man en Australische vrienden, ik ben helemaal ingeburgerd. Maar Nederland blijft je thuisland.’

Sushi en bitterballen
‘Dat merk je pas echt als je het moederland verlaat, dat je dan meer interesse krijgt voor Nederland. Het is een bepaald gevoel en ik had niet verwacht dat zo sterk te hebben. Als ik nu naar huis ga, naar Nederland dus, dan zit niemand meer aan de huzarensalade en de bitterballen. Het is nu sushi en tapenade. Maar juist hier krijgen die Hollandse happen extra charme.’

Niet ontkennen, maar omarmen
Wilden oude emigranten vroeger niks meer weten van hun Hollandse roots omdat dit beter zou zijn voor de integratie, tegenwoordig zijn emigranten trots op hun Nederlandse wortels. ‘Als je die gaat ontkennen word je ziek’, aldus Ann Terwisscha.

‘Ik woon al heel lang in Melbourne, maar heb mijn kinderen toch de Nederlandse opvoeding meegegeven. Met z’n allen om de tafel eten bijvoorbeeld en de schalen in het midden zetten. Dat doen ze hier niet. En op tijd naar bed. In Australië gaan kinderen zelfs in pyama winkelen, ze zijn heel makkelijk. Ondenkbaar voor ons.’

Dikke tranen

Anneke Mackay-Boudewijn uit Sydney is een echte wereldburger. Samen met man en kinderen woonde ze in allerlei landen alvorens in Australië neer te strijken. Ze sprak nooit meer Nederlands en was daar ook helemaal niet mee bezig.

Tot ze op een dag bij toeval in de auto op een Nederlandstalige radiozender stuitte. ‘Huilen dat ik deed, huilen. Ik was stomverbaasd over mezelf en dacht: Anneke, wat overkomt jou?’

Thuis sloeg Anneke de krant open en keek naar de personeelsrubriek. ‘Dat deed ik normaal ook nooit, want ik zocht helemaal geen baan. Maar wat denk je: stond er een functie bij als radiomaker voor de Nederlandse redactie van SBS, de zender die ik in de auto had gehoord.’

Typische uitdrukkingen en gebruiken
Anneke solliciteerde en werd aangenomen. Ze werkt al jaren tot volle tevredenheid op de redactie en geniet ervan Nederlanders te interviewen. ‘Mijn leven is zo verrijkt nu ik me ook weer in het Nederlands kan uiten met al die typische uitdrukkingen en gebruiken. SBS zendt trouwens uit in 68 talen en het omgaan met al die culturen maakt mijn baan uniek.’

Anderen moeten tegen heug en meug leren omgaan met Nederland, bijvoorbeeld omdat de kinderen elk jaar terugwillen. Dit heeft Liesbeth de Bruine, die samen met haar man en haar zoon Nigel een pizzeria runt aan de Australische Gold Coast.

Terug van amper weggeweest
‘Wij zijn hier met onze zonen komen wonen toen ze allebei nog pubers waren. Dat heeft grote voordelen omdat ze Nederland daardoor nog zo goed kennen. Als ze dan teruggaan is het net of ze amper zijn weggeweest.’

‘Maar die twee weken met kerst in Nederland is natuurlijk niet het echte leven en dat vind ik wel eens moeilijk. Iedereen is in feeststemming, de jongens vinden alles even geweldig en doen niks anders dan in sneltreinvaart vrienden en kroegen bezoeken en Nederland ophemelen.’

Ouders
Wereldreiziger en milieuvrouw van het jaar 2011 Maggie Muurmans heeft het ook wel eens moeilijk met het thema Nederland dat altijd weer terug komt. ‘Mijn ouders gunnen mij het beste en dankzij hen heb ik mijn vleugels kunnen uitslaan. Ik heb als maritiem bioloog in Indonesië een heel succesvol zeeschildpaddenproject kunnen opzetten.’

‘Daar heb ik zelfs internationale prijzen mee gewonnen en ook hier in Australië lopen onze milieuprojecten heel goed. Dit zou ik in Nederland nooit hebben kunnen doen. Ik wil mijn ouders hier graag in laten delen, maar ze worden oud en zijn ziek. Mijn vader heeft nog niet zo lang geleden een hartaanval gehad bijvoorbeeld.’

‘Ik bel nu heel veel, maar dat is heel anders dan in Nederland zijn natuurlijk. Ook het feit dat mijn ouders mijn kinderen niet echt meemaken vind ik lastig.’

Inspiratie en genoegen en gezelligheid

Anne-Marije Bussink is de voorzitter van de Dutch Teachers Association in Melbourne en zij probeert het Nederlandse onderwijs naar een hoger plan te brengen met tal van vrijwilligers. ‘Het is nog een beetje roeien met de riemen die we hebben, want er is lang weinig interesse geweest voor het Nederlands, maar nu des te meer.’

‘Juist Nederlanders in het buitenland halen zoveel inspiratie en genoegen en gezelligheid uit het samen zijn en de taal en cultuur vieren, als het ware. Daar hebben we trouwens altijd veel Wereldomroep materiaal voor gebruikt. ‘

Wereldomroep: je band met Nederland
‘Je leven wordt nooit meer hetzelfde als je besluit te emigreren en je band met Nederland blijft altijd. De Wereldomroep was daarbij altijd een enorme steun. Ze gaven inspiratie over hoe andere expats leven en boden veel interessante artikelen over bijvoorbeeld tweetalig onderwijs. Dat bewaren en verspreiden wij allemaal en mensen reageren daar enthousiast op.’

‘Dat de Wereldomroep hier nu mee ophoudt is doodzonde, het verbreekt voor een deel de band met Nederland. Wij zijn niet blij met degenen die hier verantwoordelijk voor zijn.’

Luister ook naar mijn audioreportage…