Daar sta je dan, als bijna ontslagen ‘expatredacteur’ van de Wereldomroep, op bezoek in Australië om afscheid te nemen van je doelgroep. Om erachter te komen dat de Nederlandse media down under wel floreren.

Dit artikel verscheen eerder (8 juni 2012) op de website van de Wereldomroep.

Best lastig vond ik het, die afscheidsreis. Jarenlang hebben we als Nederlandse expatredactie keihard gewerkt om een Nederlandse community op te bouwen en die ook zo goed mogelijk te ‘bedienen.’

 

Dubbele nationaliteit
We namen het op voor de grote groep Nederlanders in het buitenland die door de politiek maar al te vaak wordt vergeten. We sneden kwesties aan als stemmen in het buitenland, biometrische paspoorten en dubbele nationaliteiten.

Ondertussen bouwden we internetdossiers op, vol informatie over werkelijk alles wat je maar kunt verzinnen rondom vertrek, verblijf en terugkeer en hadden we een levendige interactie met de doelgroep via platforms als ons ExpatMagazine, Wereldpanel en Facebook.

Afscheid
Allemaal umsonst, om maar eens een fraaie Oud-Hollandsche uitdrukking te gebruiken. Leuk, die Wereldomroep, maar niet van publiek geld, is de huidige politieke gedachte. En dus stond ik voor ik het wist met kladblok en radiosetje in Australië om nog één keer journalistieke producties te maken met en over expats en emigranten.

Om vervolgens met open mond het fraaie pand van de nationale multiculturele zender SBS in Melbourne te aanschouwen. Niet alleen qua gebouw, maar ook qua inhoud zit het wel snor met SBS leerde ik van mijn radiocollega’s Yvon Davis en Anneke Boudewijn-Mackay.

68 talen
SBS zendt radio en televisie uit in 68 talen. Emigratieland Australië had al snel door dat het belangrijk is voor inwoners uit alle windstreken om informatie uit het thuisland te ontvangen. Na een volkstelling werden de 68 grootste bevolkingsgroepen samengesteld. Met overheidsgeld hebben al die nationaliteiten een stem.

Op de redactie van SBS voel ik me meteen thuis. Het is net de Wereldomroep, met al die culturen bij elkaar. Het cliché is waar: pas nu het wegvalt, realiseer ik me hoe bijzonder het is om met zoveel nationaliteiten te werken. Anneke Boudewijn (van SBS in Sydney) is zich terdege bewust van haar bijzondere positie. ‘Ik zou niet meer zonder kunnen.’

Wel subsidie
En dat hoeft ook niet, want in tegenstelling tot mijn redactie krijgt de Nederlandse poot van SBS gewoon subsidie. Niet zonder slag of stoot overigens. Ook in Australië legt de Nederlandse radio het af tegen televisie. En dus moet er soms een uur radio ingeleverd worden.

Bovendien wordt het Australische overheidsgeld evenredig verdeeld over de grootste bevolkingsgroepen. Bij het opzetten van SBS waren de Europese talen nog heel prominent. Frans, Duits, maar ook Nederlands. Dat verandert rap. De Aziaten zijn al jaren in opkomst.

Indiërs
Niet meer dan logisch dat bijvoorbeeld de Indiërs in Australië meer zendtijd krijgen, vindt Anneke. Er komen dagelijks Indiërs bij en die kunnen wel wat extra ondersteuning gebruiken.

Maar onderschat de rol van de Nederlanders vooral niet. De ambassade houdt een getal van 500.000 Nederlanders in Australië aan. SBS bereikt daar zo’n 100.000 Nederlanders van. ‘Of ze altijd luisteren weten we niet, maar we krijgen veel respons. Ook op artikelen en radio die we van de Wereldomroep overnemen trouwens, dus alleen daarom al vinden wij het heel jammer dat jullie verdwijnen.’

Dutch tv
Tsja. Breek me de bek niet open. Ik weet wel dat ik de Wereldomroep niet met SBS mag vergelijken, maar toch ietwat somber pak ik na mijn bezoek aan Yvon Davis en Anneke Boudewijn van SBS mijn afscheidsreisspulletjes weer in.

Om vervolgens acuut vrolijk te worden van Carole Overmaat in Melbourne. Tegen de stroom in begon deze montere dame geheel op eigen kracht een eigen televisiestation, Dutch tv.

Carole is een regeltante, altijd al geweest. In Nederland organiseerde ze evenementen, in Melbourne zat ze in no time volop in de Nederlandse gemeenschap door juf te worden op de Nederlandse speelgroep en Koninginnedag te coördineren.

Bijzondere verhalen
‘Het viel me op dat elke geëmigreerde Nederlander wel een bijzonder verhaal heeft. Daar wilde ik iets mee doen en toen kwam ik uit op televisie maken. Ik zie dit als één groot project en ik leer er veel van.’

‘Eerst was het een kwestie van mensen om me heen verzamelen die verstand van tv hadden, nu regel ik alles: sponsors, verhalen en locaties. En ik heb leren ‘editen’, zodat een reportage precies zo wordt als ik wil.’

Zomaar begonnen
Het klinkt wel makkelijker dan het is, benadrukt Carole. ‘Het is lastig om sponsors te vinden. Ik richt me nu op bedrijven, want van instanties hoef ik het niet te hebben. En ik heb veel contact met lokale omroepen in Nederland. Die zijn wel geïnteresseerd in de bijzondere mensen die ik interview en vaak ook verbaasd dat ik ‘zomaar’ begonnen ben.’

Dutch tv is ondergebracht bij het lokale televisiestation in Melbourne, net zoiets als Salto in Amsterdam. Carole moest eerst een ‘pilot’ maken, maar kon toen aan de slag. Dat was in Nederland nooit gelukt beseft ze. ‘Geen idee of het hier goed komt trouwens. Maar mijn doel, laten zien wat Nederlanders hier allemaal doen, is al geslaagd en er kijken steeds meer mensen.’

Trots op Nederlandse identiteit

Trots zijn op je Nederlandse identiteit als emigrant is van de laatste jaren en volgens communicatie-expert Niels Kraaier uit Brisbane één van de bestaansredenen van de Nederlandse media in Australië.

‘Ik merk het zelf ook. We wonen hier sinds 2008 en ik zou niet meer weg willen, maar je blijft altijd Nederlander en dus geïnteresseerd. Daarom is die hele kwestie van dubbele paspoorten en loyaliteit die in Nederland speelt ook zo bizar.’

Nederlands wapenschild tattoo
Vroeger was het not done om met je nationaliteit te koop te lopen, nu wordt er volop mee gekoketteerd, merkt hij. ‘Ik ken zelfs een Engelstalige dertiger die zó trots is op zijn roots dat hij het Nederlandse wapenschild op zijn been heeft laten tatoeëren.’

De vroegere tekstschrijver van Camiel Eurlings en Karla Peijs is geïntrigeerd door de vele Nederlandse media in Australië en deed zelfs onderzoek naar de rol ervan.

‘Dat komt ook een beetje voort uit mijn werk. Ik doe van alles hier, ik geef het vak Communicatie & Journalistiek aan de universiteit, ik doe onderzoek, schrijf teksten, geef workshops en probeer nieuwsgierig te blijven.’

Weken wachten op de krant
‘Ik vind het interessant om te zien hoe de rol van de ethnic pers verschuift. Oude emigranten zaten vroeger weken op een oude krant te wachten. Met je familie bellen kostte een godsvermogen. Die periode is door de komst van internet definitief afgesloten.’

‘Toch zijn er nog steeds Nederlandse media. Sterker nog: we hebben er met Dutch tv een nieuw medium bij. Waarom? Het gaat niet meer om de noodzaak van nieuwsvoorziening. Het gaat meer om zaken als het behoud van culturele banden en het tonen van je trots op je Nederlandse afkomst.’

Bestaansrecht
Een razend interessante ontwikkeling, vindt Niels. Maar of dit op de lange termijn genoeg bestaansrecht oplevert voor alle Nederlandse media betwijfelt hij. ‘SBS bedient toch een wat ouder publiek. Kranten als Dutch Courier worden betaald door verenigingen.’

‘Dutch tv is hartstikke leuk, maar toch een open kanaal, grotendeels gerund door vrijwilligers. Maar een blad als Holland Focus bijvoorbeeld zie ik voorlopig nog wel bestaan, ik lees het zelf ook van voor naar achter als ik er één te pakken krijg.’

Holland Focus

‘Lekker in de tuin tot je nemen wat er speelt binnen de clubs in andere steden. Heerlijk. Uit mijn onderzoek onder 150 Nederlanders blijkt ook dat mensen het fijn vinden om een blad in handen te hebben, radio of televisie terugluisteren via internet is veel hoogdrempeliger. Niet voor niks is de oplage van Holland Focus meer dan 10.000.’

Dat de Nederlandse redactie van de Wereldomroep is opgeheven, juist nu de belangstelling van Nederlanders in het buitenland voor hun thuisland groter is dan ooit, vindt Kraaier een schande. ‘Het is zo kort door de bocht. We moeten bezuinigen, weet je wat: weg met de Wereldomroep, want we hebben toch allemaal internet.’

‘Buitengewoon treurig dat zo’n instituut de nek wordt omgedraaid, waardoor veel kennis en ervaring verloren gaat.’ Maar terwijl Niels Kraaier zich opwindt, knap ik juist een beetje op.

Nederlandse media in Australië
Door mijn afscheidsreis en de ontmoeting met de mensen waar we het werk voor deden merk ik dat het  niet voor niets is geweest. Het is ook fijn te constateren dat de Nederlandse media in Australië leven. Misschien moet ik toch maar eens die emigratieformulieren gaan invullen.