Henry Bierens, Brabander in hart en nieren, voormalige zeebonk te Rotterdam, en tegenwoordig boer in het gehucht Jalowychi, kijkt zijn Oekraïense poppenvrouwtje Luba Bierens-Lubow vertederd aan.

“Vergis je niet in die kleine,” schreeuwt hij met een volume alsof de trossen los moeten. “Die is net zo nationalistisch als ze groot is.” Om dat te bewijzen trippelt Luba naar een andere kamer om haar kozakkensabel op te halen.

West-Oekraïne staat bol van het nationalisme. Als gevolg van de Russische overheersing, waardoor mensen hun grond moesten afstaan en elke ondernemingszin eruit geslagen werd. Ook de ouders van Luba moesten al hun grond inleveren en alleen daarom al is Luba een kozak. En niet zomaar één, Luba is de allerhoogste kozakkengeneraal. “Maar dan wel met een sexy generaalspakje,” buldert Henry, terwijl hij zijn vrouw een speels tikje op de billen geeft.

Vrij mens
Kozak betekent letterlijk vrij mens, legt Luba uit. Vroeger waren het huurlingen, rauwe types die in Nederland nog tegen Napoleon vochten. Als de kozakken uitgevochten waren kregen ze meestal een stuk land en streken ze neer in Oekraïne. Hun erfenis wordt uiterst serieus genomen, alleen al in Oekraïne zijn er 87 kozakkengroepen, maar je vindt ze ook in Rusland en Estland.

Henry, met zijn Brabantse komaf (“kunde gij da nie höre dan?”), ziet er vooral een carnavalsvereniging in, die kozakkenclub van zijn vrouw. “Tis toch vooral  ceremonieel, met al dat verkleden en zo”, maar Luba ziet dat heel anders. Niet dat ze het ooit voor elkaar zullen krijgen, want de kozakken zijn als vrije jongens en meiden bepaald niet strak georganiseerd, maar de gedachte is toch echt dat Oekraïne ooit vrij moet zijn. “Dat zijn we nog nooit echt geweest.”

Maar zolang dat nog niet is gelukt, feesten de kozakken er lustig op los. De groep van Luba en Henry geeft bijvoorbeeld elk jaar een lentefeest. Op het land van Henry. 600 man worden er verwacht, het podium voor het ceremonieel is al getimmerd.  “Iedereen mag komen”, buldert Henry. Op één voorwaarde: er wordt niet over politiek gepraat. Want dat moeten we echt voor ogen houden: nationalisme heeft hier niks met rechts of links te maken. “Voor mijn part ben je pimpelpaars mej een randje d’r omheen. Nationalisme betekent hier vrijheid. Het is een wee of living. De wereldberoemde kungfu fighter Grand Master S.B. Lee is ook een kozak. Hij is bij ons op een feest geweest, kun je nagaan. Master Lee is geen Chinees, dat is een vrij mens.”

Kozak zijn betekent ook iets willen betekenen voor de medemens. Tradities in ere houden. De Oekraïense geschiedenis doorgeven. Luba: “we zijn door al die overheersing zo gehersenspoeld, we weten nog maar weinig van onze eigen geschiedenis. Ik leer nog elke dag bij, maar wat ik weet van onze cultuur probeer ik door te geven aan mijn dochter en dat doen de andere kozakken ook. Want pas als je je eigen geschiedenis weet, ken je jezelf.”

En dus leren de kinderen met sabels omgaan, krijgen ze geschiedenisles en lappen de kozakken geld om bijvoorbeeld de speeltuin van school op te knappen. De kozakken bestaan uit alle rangen en standen, maar: hoe hoger je maatschappelijke status, hoe hoger je rang. Aangezien Henry nogal in de slappe was zit omdat hij zijn zonnestudio’s in Rotterdam goed wist te verkopen, is Luba de baas. “Ze liep altijd in van die traditionele flodderjurken, maar d’r moest een legerpak komme vanwege d’r rang”, vertelt Henry met wild geraas. “Maar die legerpakken zijn hobbezakken, en Luba wil d’r ook een bietje kek uitzien.”

Sexy pakje
“Dus toen heeft ze een pak laten ontwerpen. Nou jongens, sexy! Met kort rokje en alles. Wij met z’n allen naar Berestechko, daar is de laatste kozak vermoord, da’s een soort bedevaartsoord. Daar lopen ook van die monniken rond, die vonden dat sexy pakje van Luba nie zo leuk!” Henry buldert het uit en steekt er nog ééntje op.

Terwijl Luba ons haar blauwe kostuum showt, geeft Henry ons een knipoog. “Onderschat haar niet, dat vrouwtje van me. Ze drinkt mij onder de tafel, ech wel.” Luba lacht en zegt met zwaar accent: “daar hebben wij vrouwen onze trucjes voor. We gaan dansen, dan verdampt de alcohol. Of we gooien de wodka stiekem in onze laars.” Henry klapt zichzelf op zijn massieve knieën en proest het uit. “Ja hoor schat, van dansen verdampt de alcohol. Geloof oe het zelf?”