In de Zuid-Spaanse regio Andalusië zijn veel Nederlandse emigranten neergestreken. Geen wonder, want het is er prachtig en het klimaat is zeer aangenaam. Maar wonen en werken en je aanpassen aan een nieuw leven blijkt buffelen. Al helemaal als er kinderen in het geding zijn. ‘Ik denk niet dat Japie ooit zal integreren.’

Dit artikel verscheen eerder (4 september 2009) op de website van de Wereldomroep.

Emigratiepsychologe Jolanda Tromp weet precies wat het betekent om naar Spanje te verkassen. Zelf zette ze de stap negen jaar geleden. Dat ging bepaald niet zonder slag of stoot. ‘In het begin kost het gewoon ontzettend veel energie om je weg te vinden. In je eigen taal maak je zelfs grapjes met mensen, in het Spaans was ik in het begin al blij als ik doorhad wanneer de bakker open was.’

Valkuilen
Jolanda maakte van haar eigen ervaringen een deugd en legde zich toe op het begeleiden van nieuwbakken emigranten. Werk, want valkuilen, genoeg. ‘Ik merk dat veel Nederlanders onvoldoende stilstaan bij wat het echt betekent om helemaal opnieuw te beginnen. Veel stellen denken dat ze er met hun instelling van ‘samen de schouders eronder’ wel komen, maar dat valt in de praktijk meestal vies tegen. Het is enorm wennen als je allebei een drukke baan hebt gehad en je zit opeens dag en nacht samen in een huis in Spanje dat nog helemaal verbouwd moet worden.’

Uit elkaar
‘Of je wilt een eigen bedrijf beginnen, dat kom ik vaak tegen, maar het opstarten lukt maar niet. Dat is confronterend. Je leert elkaar op een heel andere manier kennen. Komen er dan nog financiële problemen bij omdat de verbouwing bijvoorbeeld veel meer kost dan gedacht, dan kunnen de spanningen zo hoog oplopen dat mensen uit elkaar gaan.’

Zes quads en een verbouwing
Iets dergelijks overkwam Siem en Lisa. Zij kochten drie jaar geleden een groot huis in de buurt van het onder buitenlanders populaire dorp Orgiva met de bedoeling er een B&B te beginnen. Om zich te onderscheiden bedachten ze dat de gasten in de B&B zouden kunnen tekenen en schilderen (de passie van Lisa) en motorrijden (de hobby van Siem). Er werden dus meteen zes quads aangekocht om mee door de bergen te crossen en daarna begon een ingrijpende verbouwing.

In rook op
Maar algauw stapelden de problemen zich op. Er kwamen bijzonder weinig boekingen binnen en des te meer rekeningen. De verbouwing kwam stil te liggen omdat het geld op was, waardoor Siem genoodzaakt was heel ander werk te gaan doen dan hij van plan was. Hij ontpopte zich als talentvol lasser en verdient daar nu grotendeels zijn brood mee. Dat betekende dat Lisa er alleen voorstond in de B&B waardoor haar droom, teken en schilderworkshops geven, in rook opging.

Sterker
De spanningen werden het stel te veel en inmiddels zijn ze uit elkaar. Na het eerste verdriet hierover zijn Siem en Lisa er gek en gelukkig genoeg alleen maar sterker door geworden. Ze willen allebei graag in Spanje blijven en werken nog steeds samen. Lisa woont inmiddels in een caravan op het terrein van vrienden en dat bevalt heel goed. Siem steekt nu wat meer tijd in de B&B waardoor Lisa weer kan schilderen en hun bedrijfje begint eindelijk te lopen.

Alternatief leven
Suzanne kan zichzelf gerust gesetteld noemen. Ze woont al zeven jaar met haar zoon Japie in een yurt, een Mongoolse tent. Zo’n tent valt niet onder de woningwet waardoor het makkelijker vestigen is, het is gezellig en het is bovendien een alternatieve manier van leven. Dat is precies wat Suzanne wilde toen ze naar Spanje kwam. ‘Ik ben eigenlijk een oude hippie, we leven zonder stromend water en elektriciteit en dat gaat prima.’

Schaamte
Sinds twee jaar heeft Suzanne haar eigen sieradenwinkeltje in het centrum van Orgiva. Daarnaast pakt ze alle klussen aan die ze maar te pakken kan krijgen in het door werkeloosheid geteisterde gebied. Op zich kunnen ze zich redelijk goed redden, maar stiekem maakt Suzanne zich wel eens zorgen over haar twaalfjarige zoon. ‘Hij schaamt zich wel eens tegenover Spaanse vriendjes dat hij in een tent woont. In dit gebied zitten veel alternatieve buitenlanders en hippie is hier toch een scheldwoord.’

‘Gelukkig heeft hij een paar buitenlandse vriendjes die wel op zijn verjaardag komen en zo, want echt integreren met de Spaanse kinderen zal wel nooit lukken. Dat vind ik wel eens moeilijk om te zien, het is triest als je kind ergens helemaal bij wil horen en dat lukt niet.’

Gehad met de Randstad
De komst van hun nu tweejarige zoontje bleek ook voor Bob en Githa van wezenlijk belang voor wat betreft hun emigratie. In 2001 pakten ze min of meer spontaan hun boeltje en vertrokken uit Nederland. Vooral Bob had het helemaal gehad met de drukke Randstad, de eindeloze files en de sfeer na 9/11. Ze kregen een huisje aangeboden door een kennis en belandden daarom in Andalusië.
Een keihard gevecht begon om een nieuw bestaan op te bouwen. Rotklussen knapten ze op terwijl ze ondertussen ‘de markt’ onderzochten, op zoek naar iets beters.

Ramp
‘We zaten midden in de Sierra Nevada en zetten een wandelbedrijf op, waar je allerlei arrangementen kon boeken. Daarnaast beheerden we vakantiehuizen en dat konden we aardig uitbouwen. In 2004 trof ons een kleine ramp. Een paar Nederlandse wandelaars kwamen in slecht weer om op de berg, mede door een onervaren gids. Wij hadden hier niks mee te maken, maar waren wel de klos. Niemand boekte nog een wandelreis.’

Vrijheid in mijn hoofd
Het stel was niet voor één gat te vangen en breidde het beheer van vakantiehuizen uit. In 2006 trof hen een groot geluk: Gitta bleek zwanger. Na de komst van Daniël werd alles anders. Na eindeloos wikken en wegen hebben ze besloten terug te gaan naar Nederland. ‘Hoe fijn we het hier ook hebben, we willen ons kind een familiegevoel meegeven, met opa’s en oma’s en vrienden die ook kinderen hebben. Dat missen we hier.’ Bob moet dus weer terug de file in, maar denkt die inmiddels dankzij zijn Spaanse avontuur wel aan te kunnen. ‘Ik heb door mijn ervaringen hier een bepaalde vrijheid in mijn hoofd gekregen en dat neemt niemand me nog af.’

De liefde voor je kind
Ruud legde de omgekeerde weg af. Na hun scheiding besloot zijn ex met hun dochter naar Spanje te gaan. Om zijn kind te blijven zien vestigde Ruud zich ook maar in Andalusië. Zolang zijn dochter er woont, blijft Ruud ook. En hoewel het heel lang duurde om te wennen en vrienden te maken, is Ruud inmiddels helemaal thuis in het gebied met de mooie olijf- en sinaasappelgaarden.

Altijd buffelen
Niet dat Ruud veel tijd heeft om daar bij stil te staan. Het is altijd buffelen om geld bij elkaar te sprokkelen. Hij werkt als bouwvakker, vlaggenmaker en webdesigner. Vooral dat laatste zou Ruud het liefst willen doen, maar in de praktijk werkt hij meestal zwart betaald in de bouw. Elke dag, want hij heeft geen enkele verzekering. Ziek zijn kan hij zich niet permitteren. ‘Ik zou niet meer terug willen naar dat grauwe, volgestouwde Nederland, hier heb je elke dag de zon. Maar nu ik ouder word, vraag ik me wel eens af hoelang ik dit zware werk nog volhou.’